Programma Historisch Café 11 maart 2015
20.00 uur – In de schaduw van de Zonnekoning. De geheime echtgenote van Lodewijk XIV
Op 9 oktober 1683 treedt koning Lodewijk XIV in het grootste geheim in het huwelijk m
et Mme de Maintenon (1635-1719). Als een dame van lage adel die bijzonder dicht bij de koning was komen te staan, werd zij niet door iedereen aan het hof met open armen ontvangen. Ze zou boven haar stand leven en achterbaks, eerzuchtig en onbetrouwbaar zijn. Dit beeld is in de geschiedschrijving versterkt en verankerd. Het doet echter geen recht aan haar intelligentie, doortastendheid, maatschappelijke betrokkenheid en grote pedagogische kwaliteiten.
Wie was deze vrouw? Wat was haar achtergrond, karakter en missie? Hoe was het mogelijk dat zij in zulke mate de maatschappelijk ladder was opgeklommen? Wat was haar precieze relatie met Lodewijk XIV en welke positie had zij aan het hof? En – niet onbelangrijk – wat was de daadwerkelijke politieke en kerkelijke invloed die zij kon uitoefenen in Frankrijk? Deze vragen komen aan bod in De heimelijke echtgenote van Lodewijk XIV. Madame de Maintenon 1635-1719 van Hans Bots en Jan Schillings. Op basis van de nieuwe uitgave van de brieven van Mme de Maintenon en de brieven aan haar gericht nuanceren Bots en Schillings de overwegend negatieve beeldvorming rondom deze vrouw, analyseren zij haar rol en invloed en bieden zij tevens een prachtige inkijk in de etiquette, moraal en dagelijks leven aan het hof van Versailles. In deze editie van Historisch Café spreken wij met Hans Bots over deze intrigerende persoonlijkheid.
Hans Bots is emeritus hoogleraar aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. Hij publiceerde onder meer over intellectuele betrekkingen tussen de West-Europese landen, en werkte afgelopen jaren aan de publicatie van de correspondentie van Mme de Maintenon.
Interviewer: Willemijn Koning
20.40 – De benen van de koning! Column en karikatuur van Gijs Sevenhuijsen
Over koningschap, schoonheid en waan. De column en karikatuur zijn hier te vinden…
20.45 – Pauze
21:00 – Anthony Fokker. Een vervlogen leven – gesprek met biograaf Marc Dierikx
De zwaluw scheert door ’t luchtruim heen,
De meeuw kan buitelen als geen.
De leeuwrik flitst pijlsnel omhoog,
De adelaar draait in een wijden boog,
De lammergier daalt stijl naar d’aard,
Maar Fokker, vlug en onvervaard,
Scheert, buitelt, flitst, draait heen en weer,
Zoo vast als ’t ganschen vooglenheir.
Met dit gedichtje werd Anthony Fokker (1890-1939) in mei 1919 geëerd in het Haarlem’s Dagblad. Fokkers carrière had sinds het behalen van zijn vliegbrevet in 1910 een enorme vlucht genomen. Met zijn Duitse onderneming had hij in tijdens de Eerste Wereldoorlog miljoenen verdiend. Hij bewoog zich in Berlijn louter binnen de kringen van de high society, was bevriend met Prins Hendrik, de Duitse keizer Wilhelm II en Hermann Goering. Bij een bezoek aan het Witte Huis in 1922 presteerde hij het om president Warren Harding een half uur op hem te laten wachten.
In Nederland werd en wordt Anthony Fokker geroemd als nationale held. Waarom verwierf hij als stuntpiloot en vliegtuigbouwer een (inter)nationale bekendheid waar geen andere Nederlandse luchtpioneer aan kon tippen? Hoe verhoudt Fokkers heldendom zich tot het feit dat hij tot tweemaal toe afstand deed van zijn Nederlandse nationaliteit? In de jaren tien nam hij de Duitse nationaliteit aan, later de Amerikaanse. Hoe slaagde Fokker erin om in de eerste decennia van de twintigste eeuw behendig door een wereldoorlog en alle internationale politieke kwesties die daarop volgden heen te zeilen en iedere situatie steeds naar zijn hand te zetten?
Fokkers vervlogen leven en de vragen die het oproept, komen uitgebreid aan bod in een gesprek met Fokkers biograaf Marc Dierikx. Dierikx is als senior-onderzoeker verbonden aan het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis. Hij schreef al eerder een Engelstalige biografie over Fokker en een Nederlandse vertaling hiervan. Nu komt hij met een geheel nieuwe Nederlandse biografie. Dierikx is een van de belangrijkste Nederlandse auteurs op het gebied van Nederlandse luchtvaartgeschiedenis. Hij heeft verscheidene titels over de KLM, Schiphol en Nederlandse luchtvaartpolitiek op zijn naam staan.
Interviewer: Lotte Akkerman