Programma Historisch Café 13 februari 2013
20.00 uur – Hoog geboren: adellijk leven in burgerlijk Nederland – Interview met Ileen Montijn
Nederlanders gaan graag prat op hun door en door burgerlijke samenleving. In Hoog geboren. 250 jaar adellijk leven in Nederland (2012) verdiept Ileen Montijn zich echter in de positie van de Nederlandse adel vanaf de achttiende eeuw en de wisselende beeldvorming over deze gesloten groep. Immers, ‘men is het, of men is het niet’. Op zoek naar wat het betekent om in Nederland van adel te zijn, brengt Montijn de geschiedenis van deze bevolkingsgroep in kaart, spreekt met freules en jonkheren en achterhaalt hun gebruiken, tradities en dilemma’s. Zij toont de (nog steeds) invloedrijke positie van de adel in de maatschappij, maar onderzoekt ook de eeuwenlange kritiek op hun voorrechten. Hoe is de beeldvorming over de adel in de afgelopen 250 jaar veranderd? En hoe past de adel zich daarop aan? In gesprek met Ileen Montijn over de beeldvorming van de adel – en de werkelijkheid daarachter.
Ileen Montijn (1952) is historica, schrijfster en columniste. Zij schreef onder meer Naar buiten! Het verlangen naar landelijkheid in de negentiende en twintigste eeuw (2002) en Leven op stand 1890-1940 (1998). Verder is zij bekend van haar bijdragen aan onder andere NRC Handelsblad en Hollands Maandblad.
Interviewer: Eleá de la Porte
20.45 – pauze
21.00 uur – Een samenleving op drift? – Discussie over Nederland in de jaren zeventig met Duco Hellema en Jan Willem Duyvendak
In zijn boek Nederland en de jaren zeventig (2012) presenteert de Utrechtse hoogleraar Duco Hellema een nieuw beeld van Nederland in de jaren zeventig. Het decennium wordt volgens hem te vaak gezien als een tijd van teloorgang, stagnatie en malaise: een periode waarin de kenmerken van de vrolijke jaren zestig, zoals gemeenschapszin en solidariteit verdwijnen in het moeras van het ‘Ik-tijdperk’. Hellema’s lange jaren zeventig, die hij situeert van 1966 tot het begin van de jaren tachtig, worden gekenmerkt door tegenstijdigheden. Hij ziet zowel de radicale hervormingsplannen van het kabinet Den Uyl als de opkomst van Hans Wiegel en het ‘Ethisch reveil’ als onderdelen van de Zeitgeist.
De slechte naam van de jaren zeventig komt volgens Hellema ten delen voort uit het feit dat historici de periode tot nu toe weinig hebben onderzocht. Het bestaande ongenuanceerde beeld van de periode is voor een belangrijk deel bepaald door de sociale wetenschap. Over deze en andere kwesties gaat hij in discussie met de Amsterdamse hoogleraar sociologie Jan Willem Duyvendak. Een gesprek tussen twee ‘ooggetuigen’ van de jaren zeventig met verschillende visies op deze bewogen periode uit het recente verleden.
Gespreksleider: Thomas Smits