Programma Historisch Café 9 november 2022
20.00 – Heksenvervolgingen en cultureel darwinisme. Interview met Steije Hofhuis
Heksen zijn hot, toverkollen zijn trending. Nadat in Schotland, Noorwegen, Zwitserland en Catalonië afgelopen jaren duizenden vrouwen postuum zijn vrijgesproken van hekserij, was het onlangs de beurt aan Roermond. Op voorspraak van de lokale D66-fractie worden de 64 mensen die in 1613 werden verbrand binnenkort in hun eer hersteld. Ook elders in Nederland gaan stemmen op om veroordeelde heksen te rehabiliteren.
In Nederland vielen de heksenvervolging relatief nog mee, maar elders in vroegmodern Europa vonden verhalen over vliegende heksen op bezemstelen, gedemoniseerde kinderen en Satan-aanbidders gretig aftrek. Zo gretig, dat naar schatting tussen de 50.000 en 60.000 personen, voornamelijk vrouwen, als heks de dood vonden.
In zijn onlangs verdedigde proefschrift betoogt historicus Steije Hofhuis dat de verhalen over hekserij in vroegmodern Europa onderhevig waren aan cultureel darwinisme: heksenverhalen evolueerden mettertijd op zo’n manier dat ze geloofwaardig bleven. Mede daardoor konden heksenvervolging gedurende meerdere eeuwen blijven bestaan. Tijdens het Historisch Café zal Hofhuis meer over zijn spannende onderzoek naar cultureel darwinisme en heksenvervolgingen vertellen, waarbij we ook zullen stilstaan bij de (on)zin van postuum eerherstel. En waren de wijdverbreide vervolgingen nou voorlopers van hedendaagse vrouwenhaat of niet?
Steije Hofhuis (1987) is historicus aan de Universiteit Utrecht, waar hij momenteel doceert. Hij promoveerde eind september 2022 op het proefschrift Kwalitatief darwinisme: Een evolutionaire geschiedenis van heksenvervolging, dat lovend werd ontvangen.
Interviewer: Koen de Groot
20.45 – Pauze
21.00 – Rusland: Land dat anders wil zijn. Vijfentwintig jaar van binnenuit
Met de Russische inval in Oekraïne start een nieuw tijdperk in de relatie tussen Rusland en het westen. De grenzen zijn weer dicht en de gemoederen zijn, op zijn minst gezegd, opnieuw gespannen. ‘Weer’, ‘opnieuw’, de vergelijkingen met de Sovjet-Unie zijn snel getrokken en de positie van Rusland als tegenpool van het westen lijkt door het noodlot bepaald. Toch werkte Rusland, na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991, er dertig jaar lang aan een ‘normaal’ land te zijn. Een land met een democratie, markteconomie en openheid richting de wereld, een land dat meedraaide met de rest. De Russen hoopten vurig uit de schaduw van het verleden te kunnen stappen en welvarender, machtiger, eerlijker, invloedrijker en hoopvoller te kunnen zijn. De Russen hoopten dat Rusland anders kon zijn.
In Rusland. Land dat anders wil zijn beschrijft historicus Gijs Kessler zijn ervaringen tijdens de vijfentwintig jaar die hij intensief in Rusland beleefde. Met vlijmscherpe pen koppelt hij anekdotes over vrienden, vreemden en zijn (schoon)familie aan de stormachtige sociaaleconomische ontwikkelingen die Rusland in de afgelopen dertig jaar heeft meegemaakt. Van de gemiddelde huwelijksleeftijd tot titanium theepotten, Kessler biedt een fascinerende (en vaak ontroerende) kijk in het leven van de Rus na de val van Sovjet-Unie.
Gijs Kessler (1969) is een vooraanstaand specialist op het gebied van de sociale en economische geschiedenis van Rusland en verbonden aan het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG). Van 2002 tot 2016 woonde hij in Moskou, waar hij naast zijn werk voor het IISG lesgaf aan het prestigieuze bachelorprogramma van de New Economic School.
Interviewer: Tycho Hofstra