Programma Historisch Café 12 oktober 2022
20.00 – De Amsterdamse gasthuizen: een blik in het leven van Middeleeuws Amsterdam
In 2025 viert Amsterdam zijn 750ste bestaan. Het was immers in 1275 dat de toen kleine nederzetting een tolprivilege ontving van Floris V, waarin de naam Amestelledamme voor het eerst opdook. Het was een begin van de groei van wat in de vijftiende eeuw al een levendige en internationale handelsstad zou worden. De stad was daarnaast een belangrijk bedevaartsoord en kende talloze kloosters. Deze rijke middeleeuwse geschiedenis staat altijd in de schaduw van de zestiende en zeventiende eeuw, waarin Amsterdam groeide tot één van de belangrijkste en grootste steden van Europa. Daarnaast is veel informatie over die middeleeuwse periode verloren gegaan; een tweetal stadsbranden in 1421 en 1452 zorgden ervoor dat er relatief weinig archiefmateriaal is overgebleven. Maar met een belangrijke uitzondering: de Amsterdamse gasthuizen lieten talloze documenten over middeleeuwse Amsterdammers achter. Deze archieven zijn recentelijk zoveel mogelijk toegankelijk gemaakt voor het grote publiek en bieden een bijzondere inkijk in het dagelijkse leven van die periode. De hoogste tijd om in het Historisch Café aandacht te geven aan wat we wél over Middeleeuws Amsterdam kunnen vertellen!
We spreken met twee leden van Stichting Middeleeuwse Archieven Amsterdam (SMAA), Patrick Vlegels en Mariëlle Callenbach. Zij vertellen ons alles over hoe Amsterdam er in de Middeleeuwen uitzag en welke verhalen de gasthuisarchieven ons kunnen vertellen. Alvast benieuwd naar dit onderwerp? Kijk dan zeker deze mooie video die door SMAA is gemaakt.
https://www.youtube.com/watch?v=USQ7Y6lsTZo
Patrick Vlegels werkt bij het Noord-Hollands Archief in Haarlem en is directeur van Stichting Middeleeuwse Archieven Amsterdam.
Mariëlle Callenbach is projectleider Middeleeuwse gasthuisarchieven en houdt zich in die hoedanigheid onder meer bezig met het toegankelijk maken van dit archief voor het groter publiek.
Interviewer: Nathan van Kleij
20.45 – Pauze
21.00 – Column van Tycho
21.05 – Omgaan met droogte in vroegmodern Nederland
In Nederland vechten we al eeuwen tegen het water. Met dijken, polders en dammen proberen we onze voeten droog te houden en ervoor te zorgen dat verwoestende overstromingen zoals de Watersnoodramp zich niet herhalen. De afgelopen zomers kregen we echter te maken met een heel ander probleem: droogte. Een nieuwe ramp? Niet echt, Nederland kampt ook al eeuwen met droge periodes, maar die hebben zich veel minder diep in het collectieve geheugen genesteld.
Het NWO-project Coping with Drought onderzoekt vanuit milieuhistorisch oogpunt hoe mensen in Nederland omgingen met droogte tussen 1550 en 1850. Senior onderzoeker Milja van Tielhof en promovendus Dániel Moerman komen in het Historisch Café vertellen over hun onderzoek. Hoe vind je droogteperiodes, die veel sluipender en onopvallender zijn dan watersnoden, terug in de bronnen? Wat was het belang van (gedeelde) waterputten voor het dagelijks leven in de steden? En wat zijn de verschillen tussen Oost- en West-Nederland in het omgaan met droogte? Door te kijken naar hoe onze voorgangers omgingen met waterschaarste kunnen we toekomstige rampen misschien iets beter het hoofd bieden.
Dániel Moerman studeerde geschiedenis en filosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen, waar hij in 2019 afstudeerde aan de Research Master Classical, Medieval and Early Modern Studies. Na een korte periode als docent in Groningen begon hij als promovendus in het door NWO gesponsorde project Coping with Drought. Als onderdeel van de projectgroep richt zijn onderzoek zich op Oost-Nederland, met name de steden Deventer en Zutphen.
Milja van Tielhof is senior onderzoeker aan het Huygens Instituut en een breed georiënteerde historicus met een voorliefde voor sociaaleconomische geschiedenis en watergeschiedenis. Ze schreef onder meer boeken over de geschiedenis van de internationale handel en het bankwezen tijdens de Tweede Wereldoorlog en leidde een project over de geschiedenis van het Nederlandse waterbeheer vóór 1800. Binnen het project Coping with Drought zijn waterkelders in Amsterdam en routines rond watergebruik in het dagelijks leven een belangrijke focus in haar onderzoek.
Gespreksleider: Laura Lubbers