Programma Historisch Café 13 november 2019
20.00 uur – My Mother’s Mother’s Mother: vrouwelijke schrijvers in Zuid-Afrika
In april 1994, dit jaar 25 jaar geleden, werd Nelson Mandela president van Zuid-Afrika. Bij zijn aantreden las hij het aangrijpende gedicht Die Kind van de dichteres Ingrid Jonker voor. Het gedicht ging over het bloedbad bij Sharpeville in 1960, toen de apartheidspolitie het vuur opende op protesterende burgers. Ingrid Jonker is waarschijnlijk de bekendste vrouwelijke schrijfster uit Zuid-Afrika, maar zij is maar één van de vele schrijvende vrouwen die het land de afgelopen eeuwen heeft voortgebracht. Pieta van Beek en Annemarié van Niekerk maakten het boek My Mother’s Mother’s Mother. Daarin is voor het eerst het werk van meer dan zestig schrijvende vrouwen uit Zuid-Afrika verzameld.
Ingrid Jonker
Vanaf het moment dat Nederlanders zich in de zeventiende eeuw vestigden op de Kaap hebben er vrouwen geschreven in het Nederlands dat langzaam veranderde in Afrikaans. Via de stemmen van tientallen vrouwen zien we de taal veranderen, maar ook de roerige geschiedenis van Zuid-Afrika trekt voorbij: de VOC-koopman Jan van Riebeeck die zich vestigde op de Kaap, de Voortrekkers en de Boerenoorlog, het apartheidsregime en uiteindelijk de democratie. De Zuid-Afrikaanse vrouwen delen in brieven, dagboeken, gedichten en verhalen hun lief en leed. Wat vertellen zij ons over de geschiedenis van Zuid-Afrika? En welke rol speelt het Afrikaans daarin? Met samenstelsters Pieta van Beek en Annemarié van Niekerk bekijken we de geschiedenis van Zuid-Afrika vanuit vrouwelijk perspectief.
Pieta van Beek studeerde Nederlands aan de universiteiten van Utrecht en Stellenbosch. In 1997 promoveerde ze op het werk van Anna Maria van Schurman, de eerste vrouwelijke studente van Nederland. Momenteel is ze onderzoeker bij de Universiteit Utrecht.
Annemarié van Niekerk promoveerde aan de universiteit van Witwaterstrand en gaf daarna les op verschillende universiteiten in Zuid-Afrika. In Nederland is ze boekrecensent voor Trouw en columnist voor het Belgische tijdschrift Streven.
Interviewer: Laura Lubbers
20.45 uur – Pauze
21.00 uur – Column
21.05 uur – Wat Noord-Korea dan wél is.
Vaak wordt Noord-Korea geschetst als een bizar land, geïsoleerd, een dictatuur, zich staande houdend op basis van mythes en zware onderdrukking. Maar Noord-Korea weet exact waar het mee bezig is, terwijl ‘wij’ niet goed op de hoogte zijn van wat Noord-Korea nou eigenlijk is.
Remco Breuker schreef niet per se een geschiedenis, maar probeerde Noord-Korea uit te leggen in zijn boek De B.V. Noord-Korea. Een hoop misvattingen passeren de revue, alsmede verhalen van vluchtelingen, en analyses over het land, het systeem en haar politieke leiders. Wat buiten kijf staat: de Kim-dynastie heeft behoorlijk wat macht. Maar ze regisseren niet. En daarbij komt: hoe lukt het Noord-Korea om de staat in stand te houden?
We bespreken verschillende thema’s uit het boek: Noord-Koreanen die in het buitenland zijn geraakt en getuigenissen leverden; de onderdrukking in het land; de interne politieke machtsverdelingen; de wetenschap en de wapenontwikkeling; hoe de machthebbers in het land het lukt om een beeldvorming intact te houden.
Maar natuurlijk duiken we ook vooral de geschiedenis in. Want de staatsinrichting en machtsverdeling in Noord-Korea is sinds de revolutie zeker niet altijd hetzelfde geweest, zo ook niet haar internationale positie. We gaan dus ook zeker uitzoomen: hoe is Noord-Korea geworden wat het is, hoe moeten we het land nu plaatsen, en waarom zitten we toch zo vaak verkeerd ?
Remco Breuker is historicus, gespecialiseerd in middeleeuwse en moderne Koreaanse geschiedenis, en de geschiedenis van Noordoost-Azië. Hij is hoogleraar Koreastudies aan de Universiteit Leiden. Eén van zijn huidige projecten betreft een studie naar Noord-Koreaanse dwangarbeid in de EU.