Programma Historisch café 9 mei 2018
20.00 uur –De grenzen van gelijkheid. Verlichtingsdenkers over gelijkheid en ras – Interview met Devin Vartija
Voltaire omschreef in zijn toneelstuk Le Fanatisme, ou Mahomet le prophète bondig het verlichte gelijkheidsdenken: ‘Alle stervelingen zijn gelijk; niet geboorte en afkomst maar alleen de deugd onderscheidt hen van elkaar.’ De nalatenschap van de Verlichting voor de hedendaagse samenleving is echter dubbelzinnig. Aan de ene kant hebben achttiende-eeuwse denkers moderne concepten als gelijkheid ontwikkeld. Aan de andere kant bedachten zij nieuwe manieren om de mensheid in te delen, onder meer door een indeling te maken op basis van ras. Hoe moeten we deze paradox in het verlichtingsdenken begrijpen? Vanavond gaan we met Devin Vertija in gesprek over zijn proefschrift The color of equality. Vartija bestudeerde voor zijn onderzoek drie beroemde verlichtingswerken: Ephraim Chambers’ Cyclopaedia, Denis Diderot en Jean le Rond d’Alemberts Encyclopédie, en Fortunato Bartolomeo De Felices Encyclopédie d’Yverdon. Hij laat zien dat voor verlichtingsdenkers de ideeën van interculturele gelijkheid en raciale ongelijkheid naast elkaar konden bestaan. Vanavond reizen we met hem naar achttiende-eeuws Engeland, Frankrijk en Zwitserland om te begrijpen hoe verlichtingsdenkers deze ideeën balanceerden, of zelfs met elkaar konden verzoenen.
Devin Vartija studeerde geschiedenis in Canada en Nederland. Daarna werkte hij als promovendus aan de Universiteit van Utrecht. Hij heeft net zijn proefschrift afgerond: The color of equality. Racial classification and natural equality in Enlightenment Encyclopaedias. Devin hoopt op woensdag 23 mei aanstaande te promoveren.
Let op: dit interview zal gedeeltelijk in het Engels plaatsvinden. De vragen kunnen gewoon in het Nederlands worden gesteld.
Interviewer: Eleá de la Porte
20.45 uur – Pauze
21.00 uur – Column Thijs
21.05 uur – De erfenis van de jaren zestig– Interview met Geert Buelens
De jaren zestig zijn een even aanbeden als verafschuwd decennium. Het wordt door velen positief geassocieerd met de burgerrechtenbeweging, politieke revoluties, de opkomende popmuziek en een vrije seksuele moraal. Maar in Frankrijk worden de soixante-huitards door conservatieve politici steevast afgeschilderd als de bron van al het kwaad in de huidige maatschappij. In Duitsland hebben sommige prominente Achtundsechziger afstand genomen van hun ideeën en zelfs een anti-immigratie petitie ondertekend. Wat zit hier achter? Is het decennium inzet geworden van de zogenaamde culture war?
Dit soort vragen komt op tijdens het lezen van Geert Buelens’ pas verschenen De jaren zestig. Een cultuurgeschiedenis. Het is schier onmogelijk om alles wat in dit prachtige boek over de jaren zestig staat te recapituleren in een interview van ruim een half uur. Buelens schakelt moeiteloos tussen popmuziek, de Cubaanse Revolutie, African Jazz, Provo en racisme. Culturele uitingen van over de hele wereld worden gekoppeld aan politieke gebeurtenissen. Kortom, een nieuw standaardboek over de internationale sixties.
Op deze avond focussen we ons vooral op de erfenis van dit veelbesproken decennium, vijftig jaar na ‘mei 1968.’ Hoe wordt er door wie teruggekeken op de verworvenheden en gevolgen van de jaren zestig? Wat is er overgebleven van de idealen waar toen zo sterk in geloofd werd? Hoe groot was die tegencultuur eigenlijk en zijn haar exponenten niet vooral heel goed in het ‘mythologiseren’ van hun eigen aandeel? En tot slot: wat is er terecht gekomen van de haast utopische toekomstvisioenen die er toen geschetst werden?
Geert Buelens is dichter en hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde aan de Universiteiten van Utrecht en Stellenbosch. Zijn onderzoek gaat vooral over de wisselwerking tussen literatuur en samenleving. Hij publiceerde uitvoerig over Paul van Ostaijen, avant-garde poëzie, nationalisme en de poëzie van de Eerste Wereldoorlog. Hij schreef onder meer het meermaals bekroonde Van Ostaijen tot heden en Europa Europa! Over de dichters van de Grote Oorlog.