Programma Historisch café 11 april 2018
20.00 uur – Oude luchtjes. Over de rol van geur en andere ‘lagere’ zintuigen in het verleden.
Wie zich een voorstelling probeert te maken van het verleden zal zich in eerste instantie beroepen op zijn ogen of oren. Het lezen van een oude tekst, het interpreteren van een schilderij of het beluisteren van een radio-opname zijn de gebruikelijke manieren om het verleden waar te nemen. Toch zijn mensen uitgerust met een veel breder scala aan zintuigen, zoals geur, smaak en tastzin. Deze zintuigen spelen meestal een ondergeschikte rol in historisch onderzoek, en dat is vreemd. Want wie heeft er enig idee hoe het verleden precies rook?
Volgens kunsthistorica Caro Verbeek is er geen enkele reden om de ‘lagere’ zintuigen te negeren bij onderzoek naar het verleden. Zij houdt zich in haar werk dan ook expliciet bezig met de historische rol van de veelheid aan zintuigen die we tot onze beschikking hebben. Welke rol speelden dit soort zintuigen in het verleden? Hoe kunnen ze ons helpen het verleden te begrijpen? En hoe reconstrueer je eigenlijk een historisch luchtje? Vanavond spreken we met Verbeek over haar multi-zintuigelijke benadering van het verleden, met in het bijzonder aandacht voor de rol van geur.
Caro Verbeek (1980) is kunsthistoricus, museumconservator en geurhistoricus. Ze werkte onder andere voor het Stedelijk Museum (Amsterdam) en de Lakenhal (Leiden). Ook verzorgt ze geregeld lezingen, collegereeksen en tours over olfactieve kunst. Momenteel is ze als onderzoeker verbonden aan het Rijksmuseum en de Vrije Universiteit, waar zij aan een proefschrift werkt over het aromatisch erfgoed van de Avant-garde.
Interviewer: Frans Camphuijsen
20.45 uur – Pauze
21.00 uur – Column Gijs
21.05 uur – Hoe koningin Wilhelmina Scythië veroverde. Videogames en geschiedenis.
Videogames zijn een relatief nieuw medium, maar inmiddels al lang niet meer weg te denken uit het dagelijks leven van velen. Bovendien kent de videogame een rijke geschiedenis, zo zal Bram van der Hout ons vertellen. Hoe is de videogame ontstaan? We zullen het na de pauze uitvinden. Maar dat niet alleen: videogames zelf putten ook op verschillende manieren uit de wereldgeschiedenis. De relatie tussen videogames en geschiedenis blijkt verrassend divers.
Een bekend voorbeeld van het gebruik van de geschiedenis in computerspellen is de Assassin’s Creed gamereeks, waarin de speler in elk deel naar een andere tijd en plaats wordt meegenomen, zoals het oude Egypte, het Jeruzalem van tijdens de kruistochten of het Florence van de Renaissance. Maar in de games uit de Civilization-reeks is het aan de speler om zelf geschiedenis te schrijven. In de nieuwste editie kan de speler met niemand minder dan koningin Wilhelmina een Nederlands rijk stichten, met als uitvalsbasis een woestijn of een tropisch regenwoud. En dan hebben we nog niet eens stilgestaan bij educatieve videogames. Hoe kunnen we leren van videogames? En wat zijn daarbij de valkuilen? Wat voor andere manieren bieden games om geschiedenis te benaderen?
We zullen deze avond zien waarom de geesteswetenschapper, en dan vooral de historicus, niet om videogames heen kan.
Bram van den Hout is historicus en liefhebber van games.Voor de onderzoeksgroep VALUE brengt hij in zijn Fieldreports zijn beroep en hobby samen.
Interviewer: Thijs van Leeuwen