Programma Historisch Café 8 februari 2017
20.00 uur – De eeuwige Cubaanse revolutie: woord, beeld en muziek
Op 25 november 2016 overleed Fidel Castro, waarmee de Cubaanse revolutie zijn grote levende legende verloor.
Maar wat valt er nog over de revolutie te zeggen? Wat er op Cuba nu gaat veranderen is net zo onduidelijk. Daar leken ook de media mee te worstelen, die de bekende sporen van de revolutie bleven herhalen: de gratis gezondheidszorg, de handelsblokkades, en de onderdrukkende hand van de Castro’s.
In gesprek met Prof. dr. Gert Oostindie en Dr. Jeffrey Pijpers bespreken we andere sporen en verhalen van de Cubaanse revolutie. Zo werd aangekondigd dat Fidel Castro niet verheerlijkt zal worden door middel van beelden. Opvallend genoeg werd zijn as bijgezet naast de persoon met de meeste beelden in Cuba, en in feite dé nationale held van het land, José Marti. Wie was José Marti? En welk groter narratief komen we hier tegen?
Net als een buste van Marti is ook een ander aspect van de Cubaanse cultuur tot op de dag van vandaag nog in elk klein dorpje terug te vinden: de muziek. De Cubaanse overheid censureert artistieke uitingen, en er wordt trots gesproken over de muzikale tradtie. Maar vertolkt de muziek alleen de revolutie, of ook andere klanken?
Gert Oostindie is hoogleraar Caribische geschiedenis aan de Universiteit Leiden en directeur van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV). Hij publiceerde o.a. over de geschiedenis van kolonialisatie en dekolonialisatie, en de geschiedenis van de Cariben.
Jeffrey Pijpers promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam (Amsterdam Center for Cultural Analysis, ASCA) op een proefschrift over muziek in Cuba en Brazilië, en hoe binnen de muziek weerstand tegen de censuur is terug te vinden.
Interviewer: Nathan van Kleij
20.45 uur – Pauze
21.00 uur – Hegelianen, Dostoïevski-aanhangers en religieus anarchisten. Marjet Brolsma over cultuurk
ritiek en antirationalisme in Nederland
Niet alleen voor de strijdende partijen had de Eerste Wereldoorlog vergaande materiële en immateriële gevolgen. Ook in het neutrale Nederland betekende de oorlog een schok, die met al zijn verwoesting en doden diepe sporen naliet in het denken. In haar boek Het humanitaire moment analyseert Marjet Brolsma het brede scala aan non-comformistische, cultuurkritische en antirationalistische bewegingen dat de kop opstak tijdens de jaren tien en twintig.
Van levensfilosofen tot Dostoïevskianen en van ‘Praktisch-Idealisten’ tot christen-socialisten – allen signaleerden een diepe crisis in de westerse beschaving en riepen op tot culturele regeneratie. De inspiratie hiervoor werd vaak buiten het rationalistische Westen gezocht, in oosterse spiritualiteit of de Russische ziel. Op de hoogtijdagen van deze vernieuwers tijdens de jaren twintig volgde al snel een neergang, toen de opkomst van het fascisme hen confronteerde met de schaduwzijde van hun eigen verlangen naar regeneratie.
Marjet Brolsma is docent bij de opleiding Europese Studies aan de Universiteit van Amsterdam. Ze studeerde cultuurgeschiedenis en journalistiek aan de Rijksuniversiteit Groningen en de Humboldt Universität in Berlijn. In 2016 publiceerde ze ‘Het humanitaire moment’. Nederlandse intellectuelen, de Eerste Wereldoorlog en het verlangen naar een regeneratie van de Europese cultuur (1914-1930). Dit boek is een bewerking van het proefschrift waarop ze een jaar eerder is gepromoveerd.
Interviewer: Daniel Knegt