Historisch Café 11 november 2015
20.00 – Schedels meten in Nederlands-Indië – Interview met Fenneke Sysling
Nederlandse musea liggen vol met menselijke resten uit voormalige koloniën. Waar komen deze botten en schedels precies vandaan? En hoe komen ze in Nederland terecht? In De onmeetbare mens. Schedels, ras en wetenschap in Nederlands Indië onderzoekt Fenneke Sysling deze vergeten erfenis van het koloniale verleden. Ze bestudeert de fysisch antropologen die thuis en in voormaligNederlands-Indië hun metingen verrichtten op de inheemse bevolking.
Terwijl eerdere academici vooral de intellectuele resultaten van de fysische antropologie onderzochten, betrekt Sysling in haar onderzoek de dagelijkse bezigheden van de antropologen en beargumenteert ze dat de koloniale context essentieel is om hun werk goed te begrijpen. Een terechtgestelde man op Borneo, een jonge, Javaanse vrouw die overleed in Amsterdam en een bij een verrassingsaanval gedode Papoea – allemaal eindigden ze als exemplaren in Nederlandse museumcollecties. Vanavond volgen we met Sysling de antropologen op hun reizen naar de Indische archipel, bestuderen hun collecties in musea en zien hoe de dagelijkse praktijk van de fysisch antropologen de ongelijke koloniale verhoudingen en bestaande ideeën over ras zowel kon verscherpen als ondermijnen.
Dr. Fenneke Sysling promoveerde in 2013 aan de Vrije Universiteit op haar onderzoek naar fysische antropologie in Nederlands-Indië (1880-1960). Dit onderzoek heeft ze onlangs gepubliceerd als publieksboek: De Onmeetbare Mens. Schedels, ras en wetenschap in Nederlands-Indië (2015). Momenteel werkt ze aan de Universiteit van Utrecht aan haar Veni-onderzoek The Quantified Self. Appropriating science and learning about the self, 1850-2014.
Interviewer: Eleá de la Porte
21:00 De column van Gijs
21:05 Indonesië en Nederland 1945-1949, herinnering en beeldvorming.
De koloniale oorlog die Nederland van 1945 tot 1949 uitvocht in Indonesië is één van de grootste militaire operaties uit de
Nederlandse geschiedenis. Afgelopen zomer werd de zeventigste verjaardag van Indonesië gevierd. Premier Mark Rutte greep de gelegenheid aan om te benadrukken dat ‘ook dit deel van onze geschiedenis blijvende aandacht en herinnering vraagt’. Het publieke debat over de oorlog in Indonesië laat zien dat deze aandacht en herinnering nog steeds omstreden, pijnlijk en geenszins eenduidig zijn. Vooral wanneer het gaat over de praktijk van de oorlog en het geweld gepleegd door Nederlandse soldaten.
Vanavond praten we in het tweede deel van het Historisch Café met Gert Oostindie en René Kok over deze oorlog, geschiedschrijving, herinnering en media. Welke verantwoordelijkheid dragen historici omtrent zo’n moreel en maatschappelijk beladen thema? Op welke manier is het conflict ten tijde van de oorlog en daarna beschreven in de media? Hoe verhoudt de geschiedschrijving over de oorlog zich ten opzichte van het publieke debat? Hoe kunnen bronnen zoals egodocumenten en fotografie een (nieuw) licht werpen op dit verleden?
Gert Oostindie is gespecialiseerd in Nederlandse (post)koloniale en Caraïbische geschiedenis, werkzaam bij het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde en de Universiteit Leiden. Hij heeft vele publicaties op zijn naam staan over het Nederlandse koloniale verleden en zijn erfenissen: van de relatie tussen het koningshuis en de koloniën tot de herdenking van het slavernijverleden, postkoloniale monumenten, migratie en etniciteit. Zijn meest recente werk, Soldaat in Indonesië, 1945-1950. Getuigenissen van een oorlog aan de verkeerde kant van de geschiedenis onderzoekt egodocumenten van Indië-veteranen en verscheen eind oktober.
René Kok is beeldonderzoeker bij het NIOD. René werkte samen met Louis Zweers en Erik Somers aan de in november te openen tentoonstelling: De koloniale oorlog 1945-1949, gewenst en ongewenst beeld (Verzetsmuseum Amsterdam). Bij de opening van deze tentoonstelling zal tevens een nieuwe editie van hun in 2009 verschenen boek De koloniale oorlog 1945-1949 van Indië naar Indonesië gepresenteerd worden. Dit fotoboek over de Indonesische dekolonisatie laat zien wat de Nederlandse overheid en militaire leiding in de jaren veertig en daarna bewust niet wilden delen met het volk.
Gespreksleider: Lotte Akkerman
