Programma Historisch Café 14 januari 2015
20.00 uur – Van God verlaten. Katholieke ballingen in zestiende-eeuws Europa – Interview met Geert Janssen
De geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaars. Lange tijd hebben historici in de h
istoriografie van de Nederlandse Opstand en de stichting van de Nederlandse Republiek de nadruk gelegd op de protestanten. In The Dutch Revolt and Catholic Exile in Reformation Europe richt Geert Janssen zijn blik op de ‘verliezers’, de omvangrijke groep Nederlandse katholieken waarvan velen in het kielzog van de protestantse opmars in de Nederlanden vluchtten naar de buurlanden. Wat gebeurde er met deze katholieke ballingen tijdens hun Europese diaspora? Met zijn transnationale perspectief toont Janssen niet alleen hoe de katholieken door hun ervaringen in ballingschap radicaliseerden in hun religieuze ideeën en hun confessionele identiteit opnieuw uitvonden, maar bewijst hij ook hoezeer de ervaringen van verschillende groepen religieuze ballingen eigenlijk overeenkomen.
We volgen de katholieken van hun thuis in de Nederlanden, naar het opbouwen van nieuwe gemeenschappen in het buitenland, en zien hoe sommigen van hen uiteindelijk weer terugkeerden naar de (zuidelijke) Nederlanden – bepalend gevormd door hun ervaringen in ballingschap. Voor dit boek bestudeerde Janssen een bijzonder bronnencorpus van dagboeken, brieven en materiële cultuur en vanavond spreekt hij over de persoonlijke ervaringen en belevingswereld van Nederlandse katholieke vluchtelingen.
Geert Janssen (1977) is onlangs benoemd tot hoogleraar Vroegmoderne geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Hij promoveerde aan de Universiteit van Leiden op een onderzoek naar de dagboeken van Willem Frederik van Nassau (Creaturen van de macht. Patronage bij Willem Frederik van Nassau (1613-1664) 2005). Daarna was hij als fellow en docent verbonden aan Oxford University en Cambridge University. The Dutch Revolt and Catholic exile in Reformation Europe (2014) is zijn tweede monografie.
Interviewer: Eleá de la Porte
20.45 – Pauze
21:00 – Column over het belang van de geesteswetenschappen door Floris Solleveld
Als voorbereiding op het gesprek met Jacques Bos en Wijnand Mijnhardt zal promovendus Floris Solleveld een column voorlezen over het belang van de geesteswetenschappen. Floris (1982) werkt aan de Radboud Universiteit te Nijmegen aan zijn proefschrift over disciplinevorming, verwetenschappelijking en veranderende benaderingen en opvattingen in de humaniora tussen ca. 1750 en 1850. Daarnaast schrijft hij regelmatig voor het online tijdschrift Hard//Hoofd over kunst en politiek.
21:05 – Identiteitscrisis van de geesteswetenschappen? Gesprek met Jacques Bos en Wijnand Mijnhardt over het belang van de geesteswetenschappen in historisch perspectief
De geesteswetenschappen in Nederland staan onder druk. De recente bezuinigingen op de geesteswetenschappelijke faculteit van de UvA en de filosofiefaculteit van de Erasmus Universiteit zijn de laatste voorbeelden van een proces dat al enige jaren aan de gang is. In de discussie rondom deze bezuinigingen wordt vaak verwezen naar het beperkte maatschappelijke belang van de geesteswetenschappen. Beleidsmakers, zowel op landelijke als universitair niveau, zijn steeds minder overtuigd dat de humaniora het verdienen om ondersteund te worden.
Waarom zijn geesteswetenschappers zo matig in staat om het belang van hun onderzo
ek en onderwijs duidelijk te maken? Verkeren de geesteswetenschappen in een identiteitscrisis? Met Jacques Bos en Wijnand Mijnhardt praten we over het belang van de humaniora in een historisch perspectief. Wanneer en waarom ontstonden de geesteswetenschappen als aparte vormen van wetenschap? Hoe werd hun belang toen gedefinieerd? Wat is er vandaag nog over van deze traditie? Of moeten we het belang van de geesteswetenschappen op radicaal andere manieren verdedigen?
Jacques Bos (1971) studeerde geschiedenis, politieke wetenschappen en wijsbegeerte in Leiden en Cambridge. In 2003 promoveerde hij op zijn proefschrift Reading the Soul. The transformation of classical discourse on character, 1550-1750. Sinds een aantal jaar geeft hij het vak wetenschapsfilosofie (met de nadruk op geesteswetenschappen) aan de UvA.
Wijnand Mijnhardt is hoogleraar in de geschiedenis na de middeleeuwen aan de Universiteit Utrecht en voormalig directeur van het Descartes Centrum voor wetenschapsgeschiedenis en wetenschapsfilosofie. Hij houdt zich in het bijzonder bezig met cultuur-, mentaliteits en ideeëngeschiedenis. In 1988 promoveerde hij op zijn proefschrift Tot heil van ‘t menschdom. Culturele genootschappen in Nederland 1750-1815. In September 2013 begon hij samen met vier andere wetenschappers het project Science in Transition, dat sindsdien in zijn opzet geslaagd is om een discussie over de stand van de wetenschap te ontketenen.
Gespreksleider: Thomas Smits