Programma Historisch Café 12 maart 2014
20.00 uur – Het verraad van het meisje met het rode haar: open vragen rondom de Velser affaire
De Velser affaire is misschien wel de meest omstreden zaak uit de periode 1940-1945. Volgens verschillende (complot)theorieën zou een groot aantal Joden en linkse idealisten, waaronder ‘het meisje met het rode haar’ Hannie Schaft, door leden van het verzet en het politiekorps van Velsen aan de Duitse bezetter verraden zijn. Dit zou bovendien gebeurd zijn op bevel van de Nederlandse regering in ballingschap. Hoewel de zaak de laatste decennia uitgebreid onderzocht is, zijn er altijd vragen onbeantwoord gebleven. Waarom is de zaak bijvoorbeeld nooit door de Nederlandse justitie onderzocht? De historicus Bas von Benda-Beckmann schreef vanaf 2011 met geld van de Stichting Onderzoek Velser Affaire aan zijn boek De Velser Affaire. Een Omstreden Oorlogsgeschiedenis in Kennemerland (2013). Is het hem gelukt om alle vragen over de roemruchte zaak te beantwoorden? En waarom staan de gebeurtenissen in Velsen tijdens de oorlog eigenlijk zo diep in ons collectieve geheugen gegrift?
Bas von Benda-Beckmann (1976) promoveerde in 2010 op zijn proefschrift A German Catastrophe. German Historians and the Allied Bombings 1945-2010. Sinds begin dit jaar is hij werkzaam bij het NIOD waar hij een onderzoeksproject over het Nederlandse verzet voorbereidt.
Interviewer: Thomas Smits
20.45 – pauze
21.00 uur – Twee Nederlandse koningen voorbij de clichébeelden – Interview met Jeroen Koch en Dik van der Meulen
De een was voorbestemd om stadhouder te worden, zwierf twintig jaar als verdreven erfgenaam door Europa en werd alsnog koning. De ander, zijn kleinzoon, werd geboren als troonopvolger van het ambitieuze nieuwe koninkrijk maar zou uiteindelijk zonder macht regeren over een geamputeerd landje. Hun gezamelijke regeerperiode omvat een groot deel van de negentiende eeuw, waarin Nederland in vrijwel ieder opzicht fundamenteel veranderde. De levens van koning Willem I en Willem III zullen vanavond in al hun dimensies aan bod komen. We leren ze kennen als koppige kinderen, strenge monarchen en opvliegende excentriekelingen. Met financiële ondersteuning van het Prins Bernhard Cultuurfonds schreven Jeroen Koch en Dik van der Meulen twee van de drie recent verschenen biografieën van de drie negentiende-eeuwse Nederlandse koningen. In het Koninklijk Huisarchief kregen ze toegang tot unieke bronnen, van de gedetailleerde onderwijsplannen van Wilhelmina voor haar zoon, de erfprins, tot de persoonlijke correspondentie van Willem I en de klaaglijke memoires van de vrouw van Willem III. Als 
biografen zitten Koch en Van der Meulen dicht op de huid van hun subject. Met kritische afstand, maar ook empathie, schetsten ze de Willems in al hun tegenstrijdigheden. Vanavond zien we twee Oranjevorsten in een nieuw licht.
Jeroen Koch (1962) is universitair docent aan de Universiteit van Utrecht. Hij promoveerde aan dezelfde universiteit op een proefschrift over de Duitse historicus Golo Mann, en schreef daarna een biografie van Abraham Kuyper. Koning Willem I is zijn meest recente werk en maakt onderdeel uit van de trilogie Koningsbiografieën, gewijd aan Willem I, II en III.
Dik van der Meulen is neerlandicus en biograaf. In 2003 won hij de AKO Literatuurprijs voor zijn biografie van Eduard Douwes Dekker. Hij is als onderzoeker verbonden aan de geschiedenisfaculteit van de Universiteit Utrecht.
Interviewers: Eleá de la Porte en Daniel Knegt