Programma Historisch Café 10 april 2013
20.00 uur – De dood van een verlichter – Gesprek met Bart Leeuwenburgh over Adriaan Koerbagh
Adriaan Koerbagh (1633-1668), medicus en jurist, was een echte verlichter, tenminste als je afgaat op de titel van een van de twee boeken die hij in 1668 wilde publiceren: Een Ligt schynende in duystere Plaatsen, om te verligten de voornaamste saaken der Godsgeleerdtheyd en Godsdienst. Licht en nog eens licht. Koerbagh betoonde zich een vrijdenker, radicaler dan zijn goede vriend Baruch Spinoza. Vanwege zijn ketterse publicaties werd hij in juli 1668 gearresteerd en tot tien jaar rasphuis veroordeeld. Daar overleed hij al in oktober 1669. Wat zegt het tragische lot dat hem trof over het geestesklimaat in de zo vaak voor tolerant gehouden Nederlandse Republiek? Was Adriaan Koerbagh een van de grote historische helden van de strijd voor de vrijheid van meningsuiting? Daarover een gesprek met Bart Leeuwenburgh, die een boek over deze ketter schreef en vindt dat de stad Amsterdam ‘deze held van de Westerse Verlichting’ eindelijk maar eens moet eren.
Bart Leeuwenburgh (1960), verbonden aan de faculteit wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit Rotterdam, publiceerde onlangs Het noodlot van een ketter. Adriaan Koerbagh 1633.-1669. Hij was mederedacteur van het Dictionary of Seventeenth- and Eighteenth-Century Dutch Philosophers (2003). Samen met Michiel Wielema publiceerde hij in 2006 De inslag van een komeet, een bloemlezing uit het werk van de controversiële zeventiende-eeuwse Franse filosoof Pierre Bayle. In 2009 verscheen van zijn hand Darwin in domineesland, waarin wordt beschreven hoe negentiende-eeuwse Nederlandse intellectuelen reageerden op de publicatie van Charles Darwins On The Origin of Species (1859).
Interviewer: Jan Dirk Snel
20.45 – pauze
21.00 uur – De jacht op het verzet – Gesprek met Ad van Liempt, Marie-Cecile van Hintum, Anne-Marie Mreijen en Elias van der Plicht
In ‘De jacht op het verzet’ beschrijft Ad van Liempt een marathon aan mishandelingen, verraad en moord door de Duitse bezetter en zijn Nederlandse handlangers van de politie en verwante organisaties tijdens de Tweede Wereldoorlog. Wie waren deze beulen en wat bracht hen ertoe misdaden tegen Nederlandse burgers te begaan? Vijf onderzoekers plozen de archieven van de bijzondere rechtspleging uit en maakten gaandeweg een register van namen van slachtoffers.
Is de geschiedschrijving van de Tweede Wereldoorlog te lang gedomineerd door de jodenvervolging of glorieuze verzetsverhalen? Is het daarom anno nu nodig om deze misstanden van de Tweede Wereldoorlog nog eens te benadrukken? Over deze en andere vragen gaat de discussie op 8 mei. Aan tafel zitten Ad van Liempt, Marie-Cecile van Hintum, Anne-Marie Mreijen en Elias van der Plicht.
Interviewer: Inger Schaap