Programma Historisch Café 9 november 2016
20.00 uur – Nederlandse inlichtingendiensten en de CIA: een mislukte samenwerking? Een interview met Cees Wiebes.
De Buitenlandse Inlichtingendienst (BID) en de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) werkten tijdens de Koude Oorlog nauw samen met de Amerikaanse CIA. Tot zover niets nieuws onder de zon. Wat tot op heden echter niet algemeen bekend was is dat de meeste operaties uitliepen op extreme mislukkingen, waarbij zelfs tientallen geparachuteerde agenten omkwamen. In zijn nieuwe boek ‘Samen met de CIA’ (verschenen in oktober) gaat Cees Wiebes uitgebreid in op verschillende clandestiene operaties achter het IJzeren Gordijn, maar ook in Noorwegen en in Den Haag.
In dit eerste deel van de avond gaat Cees Wiebes dieper in op de samenwerking tussen de Nederlandse en Amerikaanse veiligheidsdiensten. Waren de diensten amateuristischer dan men van ze zou mogen verwachten? Welke rol speelden ex-SS’ers in de diensten? En hoe verliep de befaamde Operatie Leunstoel nu precies?
Cees Wiebes is expert op het gebied van intelligence en in het bijzonder van de Nederlandse en Westerse inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Op dit moment is hij als Senior Research Fellow verbonden aan het Ad de Jonge Instituut voor Inlichtingen- en Veiligheidsstudies. Als afgestudeerd politiek wetenschapper is hij werkzaam geweest bij de Directe Kennis en Analyse van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding, bij het NIOD en als docent bij diverse universiteiten.
Interviewer: Joppe Schaaper
20.45 uur – Pauze
21.00 uur – Column en karikatuur van Gijs
21.05 uur – Vluchtende predikanten in het onbeloofde land. Discussie met Craig Harline en Geert Janssen
Jacob Rolandus, Timotheus en Jacob zijn een bijzondere familie in roerige religieuze tijden. Opa Jacob Rolandus moest als kind vluchten voor de hertog van Alva, nadat zijn ouders zich tot de nieuwe gereformeerde godsdienst hadden bekeerd. In het protestantse Amsterdam werkt hij zich op tot vooraanstaand predikant, remonstrantenvreter en vertaler voor de Statenbijbel. Jacobs zoon Timotheus treedt in de voetsporen van zijn vader, wordt predikant te Ouderkerk en vervolgens weggepromoveerd naar het overwegend katholieke Boxtel, waar hij het al snel aan de stok krijgt met de weinige andere gereformeerden. Ook kleinzoon Jacob lijkt voortbestemd voor een dergelijk carrièrepad, hij bekeert zich tot het katholicisme. Op een kwade nacht vlucht hij, achterna gezeten door zijn vader, naar Antwerpen, waar hij intreedt bij de Jezuïeten. Een ramp die zijn ouders nooit meer te boven komen.
Met Jacobs vlucht schetst Craig Harline een meeslepende familiegeschiedenis van drie generaties middenin de religieuze twisten van de zestiende- en zeventiende-eeuwse Nederlanden. Aan de hand van personages van vlees en bloed en hun vreemde wederwaardigheden wordt duidelijk wat de grenzen waren van de religieuze verdraagzaamheid in de Republiek. Vanavond spreken we met Craig Harline en Geert Janssen over (de grenzen van) tolerantie in de vroegmoderne tijd.
Craig Harline is hoogleraar aan de Brigham Young University in Utah (VS) en schrijft en publiceert over religieus leven in West-Europa tijdens de Reformatie. Hij spreekt vloeiend Nederlands. Zijn boek Jacobs vlucht. Een familiesaga uit de Gouden Eeuw verschijnt op 2 november.
Geert Janssen is hoogleraar vroegmoderne geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Zijn onderzoek richt zich op de geschiedenis van migratie en politiek-religieuze cultuur tijdens de Gouden Eeuw.
Gespreksleider: Daniel Knegt