Programma Historisch Café 8 november 2017

20.00 uur – 100 jaar Oktoberrevolutie – de gebeurtenissen van 7 november 1917 en hun verstrekkende gevolgen wereldwijd

Petrograd, 7 november 1917. De bolsjewieken onder leiding van Vladimir Lenin zetten de Voorlopige Regering af en trekken de macht naar zich toe. Was wat bekend is komen te staan als de Oktoberrevolutie een ordinaire staatsgreep? Of hadden deze gebeurtenissen wel degelijk een revolutionair karakter, door de ingrijpende maatregelen die de bolsjewieken hierop volgend doorvoerden? Wat is er precies gebeurd in die maanden, wat ging er aan vooraf en hoe radicaal waren de bolsjewieken? Welke andere partijen speelden een rol in de chaotische situatie voor en na de Revolutie, die uiteindelijk tot een burgeroorlog leidde?

Op deze vragen heeft Gijs Kessler, senior onderzoeker bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, een antwoord. Het 100-jarig jubileum van de Russische Revolutie is daarnaast een uitstekend moment om terug te kijken op de langdurige invloed en nasleep van de gebeurtenissen in oktober 1917. De Revolutie werd niet alleen hét ijkpunt en voorbeeld voor latere sociale en politieke revoluties in de hele wereld, maar kan ook als een indirecte oorzaak van bijvoorbeeld de Europese verzorgingsstaat beschouwd worden.

Ten slotte bespreken wij in het eerste onderdeel van dit Historisch Café ook hoe men in Rusland – of de Sovjet-Unie – zelf in de loop der jaren tegen de Oktoberrevolutie en haar verstrekkende gevolgen aangekeken heeft. Onder Stalin was er misschien wel sprake van een mythologisering – tot uiting gekomen in bijvoorbeeld Sergej Eisensteins film Oktober – in de periode van de glasnost en perestrojka onder Gorbatsjov werd de Revolutie weer heel anders uitgelegd. Ook in hedendaags Rusland is er een dubbelzinnige houding te bespeuren ten aanzien van de erfenis van oktober 1917.

Gijs Kessler is senior onderzoeker aan het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) en is als zodanig gespecialiseerd in de sociale geschiedenis van Rusland en de Sovjet-Unie. Hij heeft van 2002 tot 2016 in Moskou gewoond en gewerkt voor het IISG en heeft daar lesgegeven in Russische sociale en economische geschiedenis.

Interviewer: Joppe Schaaper

20.45 uur – Pauze

21.00 uur – Column van Gijs

21.05 uur – Artistieke vrijheid en censuur op Cuba sinds de jaren ’80 tot nu

Vorig seizoen spraken we met Gert Oostindie over de zogenaamde eeuwige Cubaanse revolutie en over één van de vaders van die revolutie, José Marti. Deze keer verdiepen we ons in de geschiedenis van het Cubaanse artistieke leven in de laatste decennia. Artistieke vrijheid is niet het eerste waar aan gedacht wordt met het controlerende regime van de Castro’s in het achterhoofd. Maar de kunsten zijn enorm belangrijk voor de Cubaanse cultuur. De casas las artes (galerieën) en musea zijn overal, net zoals de casas de la trova (muziekpodia). Muziek klinkt daarnaast op elke hoek en uit elke kamer. Veel kunstzinnige instituten zijn echter van de staat, en worden zodoende gecontroleerd. Ook werd het revolutionaire gedachtegoed veelvuldig via muziek en beeld verspreid.

Maar dat is maar één kant van van het verhaal. De Cubaanse artistieke cultuur bouwt immers net zo goed voort op tradities van voor de revolutie, en heeft zich uiteraard ook daarna flink doorontwikkeld. Op Cuba zijn er ondertussen vele particuliere initiatieven te vinden die een veel grotere artistieke vrijheid bieden. Hoe zit het nou met die artistieke vrijheid en censuur op Cuba, na de revolutie en nu? En wat zeggen de muzikale en kunstzinnige uitingen over de Cubaanse maatschappij en gemeenschap? We proberen een aantal boeiende aspecten te bespreken met twee gasten:

Stephanie Noach is kunsthistorica, en promoveert aan de Universiteit van Leiden. Ze is als (gast)curator betrokken geweest bij vele tentoonstellingen op Cuba (waaronder die op de tweejaarlijkse Havana Biennial) en was docent aan de Instituto Superior de Arte in Havana.

Jeffrey Pijpers promoveerde in 2016 aan de Universiteit van Amsterdam op zijn proefschrift Sonic Resistance. Diaspora, Marginality and Censorship in Cuban and Brazilian Popular Music. Hij onderzocht  onder andere de muziek van de Cubaanse ‘underground’ sinds de jaren ‘80, en hoe daarin weerstand tegen de censuur en de identiteit van de muzikant is terug te vinden.    

Gespreksleider: Nathan van Kleij

22.00 uur – Borrel naar believen in P’96