Programma Historisch Café 10 mei 2017

20.00 uur – Fascisme in discussie. Twistgesprek met Robin te Slaa en Willem Huberts

Nadat het al een tijdje een onverwachte opmars doormaakte, lijkt het fascisme dit jaar weer helemaal terug te zijn. Columnisten en opiniemakers zien op allerlei uiteenlopende plekken symptomen van oprukkend fascisme, reaguurders weten niet hoe snel ze elkaar met het f-woord om de oren moeten slaan en politieke leiders gebruiken het als ultiem scheldwoord als ze ruzie zoeken met het buitenland. Sinds de opkomst van Donald Trump staat het fascisme ook internationaal zo sterk in de belangstelling dat een Amerikaans online woordenboek zelfs een noodgreep moest toepassen om te voorkomen dat ‘fascisme’ op de eerste plaats zou eindigen als meest opgezochte woord van 2016.

Maar zoals al deze woordenboekgebruikers al wilden weten: wat is fascisme? Welke personen, partijen en regimes kunnen we als fascistisch beschouwen, en wat maakt het fascisme tot zo’n succesvolle ideologie? Hoe zag het fascisme er in Nederland uit? En kan het fascisme ook vandaag de dag nog hoge ogen gooien? Geleid door deze vragen organiseert Historisch Café een Grote Fascismediscussie, met deelname van twee experts die onlangs een boek over het fenomeen publiceerden.

Robin Te Slaa (1969) studeerde geschiedenis aan de VU en werkte voor het NIOD, het Nationaal Archief en de Gemeente Den Haag. Hij publiceerde onder andere boeken over de NSB, het oorlogsjaar 1941 en de vraag of Geert Wilders wel of geen fascist is. Deze maand verscheen zijn nieuwste boek Wat is fascisme. Oorsprong en ideologie. Het tweede deel van zijn boek (met Edwin Klein) over de NSB verschijnt dit najaar.

Willem Huberts (1953) is gespecialiseerd in de Nederlandse nationaal-socialistische letterkunde. Hij publiceerde onder meer een biografie van George Kettmann en een studie naar ‘foute’ Nederlandse schrijvers tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit jaar promoveerde hij aan de Rijksuniversiteit Groningen met het proefschrift In de ban van een beter verleden. Het Nederlandse fascisme, 1923-1945, dat ook als boek verschenen is.

Gespreksleider: Daniel Knegt

20.45 uur – Pauze

21.00 uur – Column van Gijs

21.05 uur – Het mirakel van Amsterdam: het verhaal van een 650 jaar oude betwiste devotie

Op de plek waar nu de Amsterdam Dungeon dagelijks vele toeristen trekt voor een rondje griezeligheid, maakt de achtbaan die er binnen gebouwd is een rondje door een kerk, ver buiten het zicht van passerende Amsterdammers. Slechts weinig mensen weten dan ook dat er op die plek in 1345 een wonder plaatsvond dat een grote rol zou hebben bij de groei van de stad Amsterdam, maar ook nu nog soms heel onbekende sporen nalaat. Niet alleen in de stad zelf, maar ver daarbuiten. Nog steeds lopen elk jaar duizenden mensen een stille ronde door Amsterdam; een eeuwenoud gebruik.

Afgelopen januari publiceerden Charles Caspers en Peter Jan Margry een boek over dit mirakel: Het Mirakel van Amsterdam. Biografie van een betwiste devotie. De timing had nauwelijks beter kunnen zijn! Een maand later werd op het Rokin, na jarenlange afwezigheid i.v.m. de bouw van de Noord-Zuidlijn, een imposante kolom terug op zijn plaats gezet. Gemaakt van verschillende fragmenten, keerde een stuk van het oude heiligdom weer terug op zijn plaats.

Wat was het Mirakel? En hoe heeft de devotie het weten te overleven? Waar vinden we nog sporen in de stad en Nederland, en wat zegt dat over de betekenis van dit beroemde wonder? Onder andere deze vragen beantwoorden we door middel van een interview met één van de schrijvers, Peter Jan Margry.

Peter Jan Margry is een historicus, verbonden aan het Meertens Instituut in Amsterdam en hoogleraar Europese etnologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is geïnteresseerd in de politieke strijd tussen protestanten en katholieken en doet veel onderzoek naar religieuze cultuur, waaronder pelgrimage. Over dat laatste onderwerp publiceerde hij samen met Charles Caspers hét vierdelige overzichtswerk over bedevaartscultuur in Nederland: Bedevaartsplaatsen in Nederland.

Interviewer: Nathan van Kleij

22.00 uur – Borrel naar believen in P’96