Programma Historisch Café 10 september 2014

20.00 uur – Schelden en kwaadspreken in de Middeleeuwen: interview met Martine Veldhuizen

De tong blijkt altijd weer een machtig wapen. Ze kan harten doen breken en knieën doen knikken. Ook het recente verleden heeft ons laten zien dat wie verbaal vaardig is zijn omgeving diepgaand kan beïnvloeden, ten goede of ten kwade. Middeleeuwse auteurs waren zich al zeer bewust van deze kracht van het gesproken woord. Het schadelijke effect van menselijk spreekgedrag vormt in veel Middelnederlandse teksten een terugkerend thema. Of het nou ging om iemands zielenheil of om zijn maatschappelijke reputatie, niets was veilig voor de gevaren van het venijnige woord.

Naar aanleiding van haar onlangs verschenen boek De ongetemde tong. Opvattingen over zondige, onvertogen en misdadige woorden in het Middelnederlands 1300-1550 zal Martine Veldhuizen deze maand spreken over middeleeuwse ideeën over schadelijk spreekgedrag. Wat verstond men onder kwade woorden? Hoe kon een simpel woord reële schade aanrichten? Hoe diende men dit te voorkomen? En hoe anders denken wij tegenwoordig eigenlijk over de kracht van het gesproken woord?

Martine Veldhuizen (1980) is Neerlandica en promoveerde in 2013 op het onderwerp dat vandaag ter tafel komt. Momenteel is ze als docent verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen en de Universiteit van Amsterdam.

Interviewer: Frans Camphuijsen

20.45 – pauze

21.00 – De Eerste Wereldoorlog in Nederland: discussie met Cornelis van der Bas en Samuël Kruizinga

Het zal u niet ontgaan zijn: dit jaar wordt overal herdacht dat 100 jaar geleden de Eerste Wereldoorlog uitbrak. In plaats van de ‘grote’ geschiedenis van het rampzalige conflict, dat vorm gaf aan de ontwikkeling van de twintigste eeuw, gaan we in gesprek over de betekenis van de Eerste Wereldoorlog in het Nederland van nu. Maakt WOI deel uit van het Nederlandse collectieve geheugen? Hoort de oorlog een belangrijk thema te zijn in het Nederlandse geschiedenisonderwijs, en in historische musea? Dienen de gevallenen te worden herdacht en geëerd, moeten er wijze lessen worden getrokken uit de massaslachting, of moet er vooral eerst maar eens worden verteld wat er precies gebeurd is? En is de Eerste Wereldoorlog überhaupt belangrijk geweest voor de Nederlandse geschiedenis?

Over deze en andere thema’s gaan we in discussie met Cornelis van der Bas, conservator van Huis Doorn, waar de Duitse ex-keizer Wilhelm II woonde na zijn vlucht naar Nederland in 1918, en met Samuël Kruizinga, historicus en specialist van de Nederlandse neutraliteitspolitiek en het herdenken en herinneren van de Eerste Wereldoorlog in Nederland.

Cornelis van der Bas studeerde kunstgeschiedenis in Utrecht en werkt als curator/conservator bij museum Huis Doorn. In die hoedanigheid ontwikkelde hij ook het nieuwe paviljoen ‘Nederland en de Eerste Wereldoorlog’, dat op 4 september jongstleden door prinses Beatrix is geopend.

Samuël Kruizinga (1980) studeerde geschiedenis in Leiden, Parijs en Oxford. In 2011 promoveerde hij in Amsterdam op een proefschrift over de Nederlandse economie tijdens de Eerste Wereldoorlog. Onlangs publiceerde hij samen met Wim Klinkert en Paul Moeyes het boek Nederland neutraal: de Eerste Wereldoorlog 1914-1918.

Gespreksleider: Daniel Knegt

22.00 uur – Borrel naar believen in P’96