Athenaeum Boekhandel is hoofdsponsor van het Historisch Café
Athenaeum Boekhandel is hoofdsponsor van het Historisch Café
Dit Extra Historisch Café vindt plaats in Spui25. Aanmelden is verplicht: klik hier.
In 1859 publiceerde de vijftigjarige Charles Darwin zijn boek On the Origin of Species by Means of Natural Selection or, The Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life. Eigenlijk was het slechts een haastige schets van wat hij later uitvoeriger wilde uiteenzetten. Het boek, dat in volgende drukken overigens zou worden uitgebreid, bleek een wetenschappelijke klassieker. De levenswetenschappen kregen er een nieuwe grondslag door. Dit jaar is het tweehonderd jaar geleden dat de auteur werd geboren (12 februari 1809) en honderdvijftig jaar geleden dat hij zijn beroemde boek publiceerde (24 november 1859).
Maar hoe werd zijn boek ontvangen? Keken tijdgenoten ervan op? Of hadden ze iets in die richting – soorten die zich uit andere ontwikkelen door natuurlijke selectie – eigenlijk al wel verwacht? Verwelkomden ze Darwins theorie of rezen er wetenschappelijke of levensbeschouwelijke bezwaren? En welke consequenties trok men uit zijn theorie? Daarover drie interviews en een slotdebat met drie kenners.
Al in 1860 verscheen er bij de Haarlemse uitgever Krusemann een vertaling van Darwins werk van de hand van Tiberius Cornelius Winkler: Het ontstaan der soorten van dieren en planten door middel van de natuurkeus, of Het bewaard blijven van bevoorregte rassen in den strijd des levens. In zijn in januari aan de Erasmus Universiteit (Rotterdam) verdedigde dissertatie Darwin in domineesland gaat Bart Leeuwenburgh na hoe gedurende de twee eerstvolgende decennia de discussie over Darwins bevindingen in Nederland zich ontwikkelde. Een bonte stoet van bedaarde wetenschappers, genuanceerde dominees, geïrriteerde pastoors en strijdbare vrijdenkers, die het ernstig met elkaar oneens waren, trekt daarin voorbij.
Bart Leeuwenburgh (1960) is als wetenschappelijk onderzoeker verbonden aan de faculteit wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij was mederedacteur van het Dictionary of Seventeenth- and Eighteenth-Century Dutch Philosophers (2003). De handelseditie van Darwin in domineesland (2009) verscheen bij uitgeverij Vantilt.
Interviewer: Jan Dirk Snel
Toen Darwin in 1871 zijn The Descent of Man publiceerde en de afkomst van de mens ook in het vizier kwam, dook al snel de vraag op wat de morele consequenties voor de samenleving waren. Kon een theorie die over het evolutionaire verleden ging, wel iets zeggen over de toekomst? Als vooruitgang door selectie bewerkstelligd werd, kwam dan het burgerlijke ideaal van een gericht voortschrijdende beschaving en humaniteit niet onder spanning te staan? Janneke van der Heide onderzocht hoe die vragen gedurende een halve eeuw, tot het eerste Darwinjaar in 1909, bediscussiëerd werden in Nederland.
Janneke van der Heide (1977) is als historica verbonden aan de Universiteit Utrecht. In mei verdedigt ze aan de Universiteit van Amsterdam haar proefschrift Darwin en de strijd om de beschaving in Nederland, 1859-1909. Het boek zal verschijnen bij uitgeverij Wereldbibliotheek (Amsterdam).
Interviewer: Mihai Popa
Diverse denkers in Engeland, Frankrijk en Duitsland wisten het wel: het darwinisme had zonder meer maatschappelijke implicaties. In het sociaal-darwinisme werd het idee van evolutie door natuurlijke selectie zonder aarzelen toegepast op de menselijke samenleving. Maar daarna gingen de wegen uiteen: sommigen waren optimistisch over de vooruitgang, anderen zagen door menselijk ingrijpen juist degeneratie ontstaan. Sommigen meenden dat het allemaal vanzelf ging, anderen geloofden dat de staat de juiste selectie een handje kon helpen. Cor Hermans onderzocht de wijze waarop sociaal gedrag en organisatie werden gezien als evolutionaire overlevingsstrategieën.
Cor Hermans (1953) is interim directeur van de Justitie Beleidsacademie. Hij is de auteur van De dwaaltocht van het sociaal-darwinisme. Vroege sociale interpretaties van Charles Darwins theorie van natuurlijke selectie, 1859-1918, waarop hij in 2003 promoveerde. Recent publiceerde hij Een Engelsman in Frankrijk. Een andere geschiedenis van John Stuart Mill (uitgeverij Boom, 2008).
Interviewer: Bart van den Bosch
Slotdebat met Bart Leeuwenburgh, Janneke van der Heide en Cor Hermans, waarin onze drie gasten met elkaar discussiëren en de balans opmaken. Het publiek is van harte welkom om vragen te stellen.
Gespreksleiding: Jan Dirk Snel
Spui25 is een academisch-cultureel centrum dat een verbinding vormt tussen de academische cultuur van de Universiteit van Amsterdam en de wereld van de culturele praktijk in de breedste zin. Initiatiefnemers voor het centrum zijn de Universiteit van Amsterdam (Faculteit der Geesteswetenschappen) en de Amsterdamse Universiteits Vereniging (AUV), met als externe partners uitgeverij Amsterdam University Press (AUP), Athenaeum Boekhandel en uitgeverij De Bezige Bij. Mediapartner van Spui 25 is NRC Handelsblad.
Toegang tot alle Spui25-activiteiten is gratis. U dient zich wel van tevoren aan te melden: klik hier. U ontvangt geen bevestiging; u krijgt alleen bericht als de maximumcapaciteit van de zaal bereikt is.
Het Historisch Café van maandag 6 april wordt mede mogelijk gemaakt door Athenaeum Boekhandel (www.athenaeum.nl). Athenaeum Boekhandel biedt de mogelijkheid de te bespreken titels aan te schaffen tijdens dit Historisch Café.
Boekentips van Athenaeum Boekhandel: