Athenaeum Boekhandel is hoofdsponsor van het Historisch Café
Athenaeum Boekhandel is hoofdsponsor van het Historisch Café
In onze serie “de drie beste boeken over...” deze keer het oordeel van Merel Boers over drie curieuze historische kookboeken.
Merel Boers (1980) studeerde geschiedenis aan de UvA en promoveert momenteel aan dezelfde universiteit (Afdeling Neerlandistiek, Leerstoelgroep Taalbeheersing, argumentatietheorie en retorica) op de wijze waarop Holocaustdebatten gevoerd worden. Daarnaast heeft ze elke woensdag een column in nrcnext.
Klik hier voor de volledige tekst van de column (pdf).
De jonge backpackers die vanaf de jaren zeventig naar India trokken, waren bepaald niet de eersten die gefascineerd werden door de cultuur van het machtige land in Zuid-Azië. Toen in de achttiende eeuw het Sanskriet, een oude Indo-Europese taal, werd ontcijferd, ging er voor veel Europeanen een facinerende wereld open.
In Europa's India, zijn boek over de Europese fascinatie voor India, schetst Peter Rietbergen hoe auteurs als Walt Whitman, Jan Jacob Slauerhoff, Herman Hesse, Han Fortmann en vele anderen naar de wortels van onze beschaving zochten. Zij stelden zich open voor het vreemde, dat ze misschien niet volledig begrepen, maar ondertussen brachten ze de Europese cultuur wel dichter bij de wereldbeschaving waarmee zij de oudste wortels deelt.
Peter Rietbergen (1950) is hoogleraar Cultuurgeschiedenis na de Middeleeuwen aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij publiceerde onder andere Europe. A cultural history. Hij publiceerde ook uitgebreid over Japan en Rome, over pausen en kolonialisme.
De Duitse advocaat Hans Georg Calmeyer was in de jaren 1941-1945 als ambtenaar in dienst bij het bezettingsbestuur in Nederland, waar hij onder andere verantwoordelijk was voor de zogenaamde afstammingszaken. Dit waren zaken waarin iemand bezwaar had aangetekend tegen de wijze waarop hij bij de burgerlijke stand geregistreerd stond. In de praktijk waren het veelal personen met drie of vier joodse grootouders. Zij dienden bij Calmeyer een verzoek in, ondersteund door bewijsstukken, om dit aantal neerwaarts bij te stellen. Calmeyer besliste daar vervolgens als enige over, in eerste en laatste instantie. Zijn beslissing kon het verschil tussen leven en dood betekenen.
Calmeyer is in de loop der tijd zeer uiteenlopend beoordeeld: volgens sommigen heeft hij met gevaar voor eigen leven vele joden gered, volgens anderen heeft hij loyaal meegewerkt aan de jodenvervolging. Jacques Presser en Lou De Jong schreven tamelijk positief over hem en Yad Vashem gaf hem in 1992 de onderscheiding van 'Rechtvaardige onder de volkeren'. Voormalig advocaat Van Proosdij, bekend met Calmeyer uit de oorlogsjaren, en NIOD-onderzoeker Coen Stuldreher oordeelden aanzienlijk negatiever over Calmeyer. In 1999 kreeg Geraldien von Frijtag Drabbe Künzel de opdracht om een rapport over Calmeyer te schrijven, dat echter bepaald geen einde maakte aan de controverse. André Köbben schrijft in De tijdgeest en andere ongemakken (2008) na ampele overweging dat Calmeyer 'wel degelijk systematisch geprobeerd heeft mensen te redden' en besluit als volgt: 'In afwachting van verdere ontwikkelingen handhaaf ik voor Calmeyer voorlopig de titel 'morele held'.' Van Geraldien von Frijtag Drabbe Künzel verscheen afgelopen maand Het geval Calmeyer, waarin ze probeert afstand te nemen van de goed-fout-discussies en de leef- en denkwereld van Calmeyer inzichtelijk te maken. Stof en reden genoeg dus voor een gesprek over Calmeyer.
Geraldien von Frijtag Drabbe Künzel (1965) is historicus en politicoloog en als universitair docent verbonden aan de Opeliding Geschiedenis van de Universiteit Utrecht. Eerder werkte ze als onderzoeker bij het NIOD en publiceerde ze Kamp Amersfoort (2003) en Het recht van de sterkste (1999).
André Köbben (1925) is emeritus hoogleraar culturele antropologie. Calmeyer komt aan de orde in zijn recentste bundel De tijdgeest en andere ongemakken (2008). Eerder publiceerde hij onder andere Het gevecht met de engel. Over verheffende en minder verheffende aspecten van het wetenschapsbedrijf (2003) en De onwelkome boodschap of hoe de vrijheid van wetenschap bedreigd wordt (met Henk Tromp).
Het Historisch Café van woensdag 14 mei wordt mede mogelijk gemaakt uitgeverij Vantilt (www.vantilt.nl) en Athenaeum Boekhandel (www.athenaeum.nl).
Athenaeum Boekhandel biedt de mogelijkheid de te bespreken titels aan te schaffen tijdens dit Historisch Café.