Athenaeum Boekhandel is hoofdsponsor van het Historisch Café
Athenaeum Boekhandel is hoofdsponsor van het Historisch Café
Het Historisch Café viert haar eerste Lustrum. Voorafgaand aan het programma kunt u het glas heffen met de redactie, een taartje eten en luisteren naar live jazz muziek van de band "Weapons of Jazz Destruction" met oud redactielid Annie van de Pas. Hieronder vindt u vijf jaar geschiedenis bij het Historisch Café in cijfers en nummers.
20.00 – De actualiteit van Cicero – Column door Frans Willem Lantink
Dr. Mr. Frans Willem Lantink is docent bij de afdeling Politieke Geschiedenis van het Instituut Geschiedenis in Utrecht. Lantink is gepromoveerd op een studie over Oswald Spengler op het snijvlak tussen literatuur, politiek en geschiedenis. Hij was verbonden aan een internationaal onderzoek naar elites tussen 1750-1850 in Mainz, Duitsland. Zijn belangstelling gaat uit naar moderne Duitse geschiedenis, historiografie en theorie, de geschiedenis van elites, burgerij en burgerschap en politieke ideologieën.
Niek Pas geeft in Aan de wieg van het moderne Nederland. Nederland en de Algerijnse oorlog 1954-1962 een ander beeld van de Nederlandse jaren vijftig dan we doorgaans horen. Niet alleen omdat zijn beeld dynamischer, activistischer en kritischer is dan vaak aangehaalde clichés als 'spruitjeslucht' en 'wederopbouw' doen vermoeden, maar ook omdat hij de aandacht richt op de invloed van buitenlandse gebeurtenissen op Nederland. De gruwelijke oorlog die Algerije na acht jaar de onafhankelijkheid van Frankrijk zou opleveren, volgt hij vanuit Nederland.
En wat blijkt dan? Terwijl de Nederlandse regeringen de Franse zoveel mogelijk politiek steunden in deze Franse 'binnenlandse kwestie', zorgden ontzuilende journalisten voor een kritischer berichtgeving over 'les événéments' – een even eufemistische Franse term als 'politionele acties' in Nederland. De journalisten zouden gevolgd worden door kerkelijke en vredesbewegingen, die allerhande solidariteitsacties begonnen. Deze veelal lokale burgerinitiatieven kregen een landelijke dimensie met de VPRO-actie 'Redt een kind'. Deze actie gaf blijk van de emancipatie en mogelijkheden van het nieuwe medium TV, en gaf een extra impuls aan een nog tamelijk nieuw massafenomeen: de publieke opinie. Tegen het einde van de jaren vijftig was er een grote en groeiende kloof ontstaan tussen Nederlands regeringsbeleid en de Nederlandse publieke opinie inzake de Algerijnse kwestie.
Waarom had juist de Algerijnse oorlog zulke effecten in Nederland? Welke rol speelde het afbrokkelen van het Nederlandse koloniale imperium hierin? Waarom speelden vergelijkingen tussen de Fransen in Algerije en de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog zo'n grote rol? In hoeverre moeten we ons beeld van de jaren vijftig nu echt bijstellen? Over deze en andere vragen zullen we spreken met Niek Pas.
Niek Pas (1970) is als historicus verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. In 2003 verscheen zijn enthousiast ontvangen geschiedenis van Provo: Imaazje! De verbeelding van Provo (1965-1967).
Om van uiterst links bij uiterst rechts uit te komen, zou je eerst door het midden moeten, zou je denken. Maar in de praktijk blijkt dat vaak niet het geval te zijn. Denkers die een extreme politieke positie innemen, blijken vaak verwantschap te voelen met intellectuelen aan het andere eind van het spectrum. De filosoof Walter Benjamin (1892-1940), lid van de Frankfurter Schule, en de jurist Carl Schmitt (1889-1985), die deel uitmaakte van de Conservatieve Revolutie, een groepering die Hitlers machtsovername in 1933 toejuichte, gingen in de jaren twintig en dertig soms direct, vaak indirect met elkaar in discussie over de betekenis van democratie, soevereiniteit en de rol van religie.
Politieke theologie is wat hen verbond, hoe verschillend hun levens ook zouden verlopen. Terwijl Schmitt als 'staatsraad' in het Derde Rijk carriere zou maken, was Benjamin gedwongen naar Frankrijk uit te wijken waar hij zich in september 1940, op de vlucht voor het Duitse leger, van het leven zou beroven.
Op beide denkers wordt in het huidige debat nog steeds een beroep gedaan. Wat is de betekenis van het debat tussen deze extreme verwanten voor onze dagen? En waarom menen veel denkers, van rechts tot links, ook vandaag de dag dat Schmitts opvattingen over politiek ons ook nu nog vooruit kunnen helpen?
Marc de Wilde is universitair docent Rechtsgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. In juni promoveerde hij op Verwantschap in Extremen, Politieke Theologie bij Walter Benjamin en Carl Schmitt (Vossiuspers UvA - Amsterdam University Press).
Jerker Spits promoveerde, ook in juni, in Leiden op Fakt und fiktion. Die Autobiographie im Spannungsfeld zwischen Theorie und Rezeption. Recent publiceerde hij in de Academische Boekengids (70, 2008) een artikel, 'De anti-burger', over de conservatieve en nationalistische Duitser Ernst Jünger.
Het Historisch Café van woensdag 8 oktober wordt mede mogelijk gemaakt door Athenaeum Boekhandel (www.athenaeum.nl) en het Duitsland Instituut Amsterdam (www.duitslandinstituut.nl) .
Het Duitsland Instituut bij de Universiteit van Amsterdam (DIA) is een onafhankelijke, wetenschappelijke instelling gericht op de politiek, economie en geschiedenis van Duitsland vanuit Nederlands perspectief. De medewerkers houden zich bezig met onderzoek, onderwijs en informatievoorziening over het moderne Duitsland.Zoals altijd biedt Athenaeum Boekhandel de mogelijkheid de te bespreken titels aan te schaffen tijdens dit Historisch Café.